तुम्ही कधी विचार केलाय का, आपल्या देशातल्या शेतकऱ्यांना त्यांच्या मेहनतीचं खरं फळ मिळतंय का? शेती हा आपल्या अर्थव्यवस्थेचा कणा आहे, पण छोट्या आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना अनेकदा आर्थिक अडचणींचा सामना करावा लागतो. याच अडचणींवर मात करण्यासाठी भारत सरकारने प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी योजना (PM-KISAN) सुरू केली.
प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी योजना, किंवा थोडक्यात PM-KISAN, ही योजना फेब्रुवारी 2019 मध्ये भारत सरकारने सुरू केली. यामागचा उद्देश होता शेतकऱ्यांना आर्थिक आधार देणं, ज्यामुळे त्यांना शेतीसाठी लागणारं भांडवल मिळेल आणि त्यांचं जीवनमान सुधारेल.
प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी योजना कोणासाठी लागू आहे?
प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी ही योजना खास छोट्या आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांसाठी आहे, ज्यांच्याकडे 2 हेक्टरपेक्षा कमी जमीन आहे. का? कारण या शेतकऱ्यांना अनेकदा कर्ज, बियाणे, खते यासाठी पैशांची चणचण भासते. बाजारात पिकांचे भाव कमी झाले, तर त्यांचं नुकसान होतं. PM-KISAN चा उद्देश आहे या शेतकऱ्यांना थेट आर्थिक मदत देऊन त्यांचा आर्थिक ताण कमी करणं. ही योजना भारत सरकार पूर्णपणे निधी पुरवते, म्हणजे केंद्र सरकार 100% खर्च उचलतं.
प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी योजनेसाठी पात्रता काय आहे?
तुमच्याकडे 2 हेक्टरपेक्षा कमी शेतजमीन असावी, आणि तुम्ही भारतात राहणारे शेतकरी असावे. मात्र, जर तुम्ही आयकर भरणारे असाल, सरकारी नोकरीत असाल, किंवा पेन्शन घेत असाल (मोठी रक्कम), तर तुम्ही प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी या योजनेसाठी पात्र ठरणार नाही.
कोणते शेतकरी PM-KISAN योजनेसाठी अपात्र ठरतात?
कधी कधी असं होतं, की शेतकरी म्हणतो – “मी अर्ज केला, पण अजूनही पैसे आले नाहीत.” मग लक्षात येतं की, काही निकषांमुळे तो या योजनेसाठी पात्रच नव्हता. सरकारनं काही ठराविक लोकांना या योजनेतून वगळलेलं आहे.
कोणते शेतकरी PM-KISAN योजनेसाठी अपात्र आहेत?
समजा एखादा शेतकरी नियमितपणे इनकम टॅक्स भरतो – मग त्याचा उत्पन्न स्तर जास्त मानला जातो आणि तो या योजनेसाठी अपात्र ठरतो.जर तुम्ही किंवा तुमच्या कुटुंबातील कोणी केंद्र/राज्य सरकारमध्ये नोकरी करत असेल, किंवा मोठ्या पेन्शनवर असाल, तर लाभ मिळणार नाही.काही वेळा एखाद्याच्या नावावर शेती असते, पण तो स्वतः व्यवसायिक असतो – अशा व्यक्तींनाही या योजनेचा लाभ मिळत नाही.म्हणजे जमीन एखाद्या कंपनीच्या किंवा ट्रस्टच्या नावावर असल्यास, त्या नावे अर्ज करता येत नाही.आमदार, खासदार, नगरसेवक, पंचायत सदस्य अशा लोकप्रतिनिधींनाही या योजनेचा लाभ मिळत नाही.
प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी योजनेचे फायदे
प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी योजनेअंतर्गत पात्र शेतकऱ्यांना दरवर्षी 6,000 रुपये मिळतात, जे तीन समान हप्त्यांमध्ये (प्रत्येकी 2,000 रुपये) थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा होतात. हे पैसे शेतीसाठी लागणारी सामग्री, बियाणे, खते किंवा अगदी घरगुती गरजांसाठी वापरता येतात. याशिवाय, PM-KISAN लाभार्थ्यांना किसान क्रेडिट कार्ड (KCC) मिळवण्याची सुविधाही आहे, ज्यामुळे कमी व्याजदरात कर्ज मिळतं.
प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी योजनेचा अर्ज कसा करावा?
प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी योजनेचा अर्ज करणं खूप सोपं आहे! तुम्ही pmkisan.gov.in या अधिकृत वेबसाइटवर जाऊन स्वतः नोंदणी करू शकता. यासाठी तुम्हाला आधार कार्ड, बँक खात्याचा तपशील आणि जमिनीच्या मालकीचा पुरावा द्यावा लागेल. जर ऑनलाइन अर्ज करणं शक्य नसेल, तर जवळच्या सामान्य सेवा केंद्रात (CSC) किंवा गावातल्या पटवारी/महसूल अधिकाऱ्यांकडे अर्ज करता येतो. नोंदणीनंतर तुम्ही वेबसाइटवरच तुमच्या अर्जाचा स्टेटस आणि लाभार्थी यादी तपासू शकता.
PM-KISAN योजना आजही सुरू आहे का?
नवीन अपडेट्स काय?होय, PM-KISAN योजना आजही पूर्ण जोमात सुरू आहे! आतापर्यंत 19 हप्ते वितरित झाले असून, 20 वा हप्ता 2 ऑगस्ट 2025 रोजी पंतप्रधान नरेंद्र मोदी यांच्या हस्ते जाहीर होण्याची शक्यता आहे. यंदा 9 कोटींहून अधिक शेतकऱ्यांना हा हप्ता मिळेल. पण एक महत्त्वाचं अपडेट आहे – e-KYC पूर्ण करणं आता बंधनकारक आहे. जर तुम्ही e-KYC केलेलं नसेल, तर तुम्हाला 20 व्या हप्त्याचे पैसे मिळणार नाहीत. e-KYC साठी तुम्ही PM-KISAN पोर्टलवर आधार नंबर टाकून, OTP च्या साहाय्याने ही प्रक्रिया पूर्ण करू शकता. याशिवाय, PM-KISAN मोबाइल अॅपद्वारेही स्टेटस तपासणं आणि e-KYC करणं सोपं झालं आहे.
सामान्य शेतकऱ्यांना प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी योजनेचा फायदा कसा होणार?
समजा, महाराष्ट्रातला एक शेतकरी आहे. त्याच्याकडे फक्त 1.5 हेक्टर जमीन आहे, आणि तो कांदा आणि द्राक्षं पिकवतो. कांद्याचे भाव कमी झाले, तर त्याला नुकसान सहन करावं लागतं. पण PM-KISAN च्या 6,000 रुपयांमुळे त्याला बियाणे आणि खतं खरेदी करणं सोपं झालं. गेल्या वर्षी त्याने या पैशातून नवीन पाण्याचा पंप विकत घेतला, ज्यामुळे त्याच्या शेतात पाण्याचा ताण कमी झाला. अशा प्रकारे, ही योजना लाखो शेतकऱ्यांना छोट्या-छोट्या गरजा पूर्ण करण्यासाठी आणि शेतीत गुंतवणूक करण्यासाठी मदत करते.
प्रधानमंत्री किसान सम्मान निधी योजना म्हणजेच PM-KISAN ही योजना शेतकऱ्यांसाठी खरंच एक आधार आहे. ती शेतकऱ्यांना आर्थिक स्थैर्य देते आणि शेतीला पुढे नेण्यासाठी प्रोत्साहन मिळतं. पण याचा पूर्ण फायदा घ्यायचा असेल, तर e-KYC आणि नोंदणी व्यवस्थित करणं गरजेचं आहे. जर तुम्ही किंवा तुमच्या ओळखीचा कोणी शेतकरी या योजनेसाठी पात्र असेल, तर आजच pmkisan.gov.in ला भेट द्या आणि नोंदणी करा. शेवटी, आपले शेतकरी सुखी असतील, तर देशाचा कणा आणखी मजबूत होईल, नाही का?
