महाराष्ट्र कुक्कुट पालन कर्ज योजना म्हणजे काय आहे?
महाराष्ट्र सरकारने राज्यातील बेरोजगार युवक, शेतकरी आणि ग्रामीण भागातील नागरिकांना स्वयंरोजगाराची संधी उपलब्ध करून देण्यासाठी महाराष्ट्र कुक्कुट पालन कर्ज योजना 2025 सुरू केली आहे. या योजनेअंतर्गत मुर्गी पालन व्यवसायाला प्रोत्साहन देण्यासाठी कमी व्याजदरात कर्ज आणि अनुदान दिले जाते. कुकुट पालन योजना विशेषतः शेतकरी, बेरोजगार युवक, महिला आणि आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल घटकांसाठी उपयुक्त आहे, ज्यांना कमी भांडवलात व्यवसाय सुरू करायचा आहे.
कुक्कुट पालन योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये
ही योजना महाराष्ट्र सरकारच्या कृषी आणि पशुसंवर्धन विभागामार्फत राबविली जाते. यामध्ये खालील प्रमुख वैशिष्ट्यांचा समावेश आहे.
कर्ज आणि अनुदान योजनेअंतर्गत 50,000 ते 10 लाख रुपयांपर्यंतचे कर्ज कमी व्याजदरात उपलब्ध आहे. कर्जाची परतफेड 5 ते 10 वर्षांच्या कालावधीत करता येते. तसेच, खुल्या प्रवर्गातील लाभार्थ्यांना प्रकल्प खर्चाच्या 50% (कमाल 1,12,500 रुपये) आणि अनुसूचित जाती/जमातीच्या लाभार्थ्यांना 75% (कमाल 1,68,750 रुपये) अनुदान मिळते.
- प्रशिक्षण आणि तांत्रिक सहाय्य: सरकारकडून मुर्गी पालनाचे प्रशिक्षण आणि रोग नियंत्रणासाठी तांत्रिक मार्गदर्शन दिले जाते.
- रोजगार निर्मिती: ही योजना बेरोजगारी कमी करण्यासाठी आणि ग्रामीण भागात रोजगाराच्या संधी निर्माण करण्यासाठी उपयुक्त आहे.
- विविध पक्ष्यांच्या जाती: योजनेत वनराज, गिरीराज, कडकनाथ, ब्लॅक अस्ट्रॉलॉप आणि बोइलर यांसारख्या पक्ष्यांच्या जातींचे संगोपन केले जाऊ शकते.
- कमी भांडवलात व्यवसाय: कमी गुंतवणुकीत मुर्गी पालन आणि अंडी उत्पादनाद्वारे नियमित उत्पन्न मिळवता येते.
कुक्कुट पालन योजनेच्या पात्रता आणि अटी
कुक्कुट पालन योजनेचा लाभ घेण्यासाठी खालील पात्रता अटी पूर्ण करणे आवश्यक आहे.
- अर्जदार हा महाराष्ट्राचा कायमस्वरूपी रहिवासी असावा.
- अर्जदाराचे वय 18 ते 60 वर्षे दरम्यान असावे. अर्जदार बेरोजगार, शेतकरी, श्रमिक किंवा आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल असावा.
- मुर्गी पालनाचा अनुभव किंवा प्रशिक्षण असणे आवश्यक आहे.
- अर्जदाराकडे मुर्गी पालनासाठी पुरेशी जागा (स्वतःची किंवा भाडेतत्त्वावर) असावी.
- अर्जदार कोणत्याही बँकेचा थकबाकीदार नसावा.
- मागासवर्गीय, भूमिहीन आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना प्राधान्य दिले जाते.
- एका कुटुंबातील फक्त एकाच व्यक्तीला योजनेचा लाभ मिळेल.
कुक्कुट पालन योजनेचा अर्ज कसा करावा?
महाराष्ट्र कुक्कुट पालन कर्ज योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्ज प्रक्रिया सोपी आहे. अर्ज ऑफलाइन पद्धतीने करावा लागतो. खालील पायऱ्या अनुसराव्या.
अर्जदाराने खालील कागदपत्रे गोळा करावी
- आधार कार्ड
- मतदान ओळखपत्र
- रेशन कार्ड.
- रहिवासी दाखला.
- जमिनीचा 7/12 आणि 8अ उतारा (असल्यास).
- जातीचा दाखला (अनुसूचित जाती/जमातींसाठी).
- भूमिहीन प्रमाणपत्र (आवश्यक असल्यास).
- बँक खात्याचा तपशील आणि पासबुक प्रत.
- पासपोर्ट आकाराचे 2-3 फोटो.
- पशुपालन प्रशिक्षण प्रमाणपत्र (असल्यास).
- व्यवसाय योजना अहवाल.
अर्ज पत्र घ्या: अर्ज पत्र नजीकच्या राष्ट्रीयकृत बँक, सहकारी बँक, कृषी विभाग कार्यालय, ग्रामपंचायत किंवा https://dbt.mahapocra.gov.in वरून डाउनलोड करा.
अर्ज भरा: अर्जात नाव, पत्ता, बँक तपशील, जमिनीचा तपशील आणि व्यवसाय योजनेची माहिती काळजीपूर्वक भरा.
कागदपत्रे जोडा: सर्व आवश्यक कागदपत्रे अर्जासोबत जोडा आणि प्रत स्पष्ट असावी.
अर्ज जमा करा: अर्ज नजीकच्या बँक शाखा, कृषी विभाग कार्यालय किंवा तहसील कार्यालयात जमा करा.
तपासणी आणि मंजुरी: अधिकाऱ्यांकडून अर्ज आणि कागदपत्रांची पडताळणी होईल. पात्र असल्यास कर्ज आणि अनुदान मंजूर होईल.
व्यवसाय सुरू करा: कर्ज आणि अनुदान मिळाल्यानंतर मुर्गी पालनासाठी आवश्यक उपकरणे, चूजे आणि शेड बांधणी करा.
योजनेचा अर्ज वर्षभर स्वीकारला जातो, परंतु काही ठिकाणी 30 ते 45 दिवसांची मुदत दिली जाते. स्थानिक पशुसंवर्धन विभाग किंवा बँकेकडून अंतिम मुदत जाहीर केली जाते. साधारणपणे चालू आर्थिक वर्षात उपलब्ध निधीच्या मर्यादेत अर्ज स्वीकारले जातात. अर्ज मंजुरीनंतर कर्ज आणि अनुदान लाभार्थ्यांच्या बँक खात्यात DBT (Direct Benefit Transfer) द्वारे जमा केले जाते.
1000 मांसल कुक्कुट पक्ष्यांच्या युनिटसाठी खर्च व अनुदानाचा तपशील
1000 पक्ष्यांच्या युनिटसाठी साधारण 2.25 लाख रुपये खर्च येतो. यामध्ये शासनाकडून 50% ते 75% पर्यंत अनुदान मिळते, बाकी थोडा हिस्सा लाभार्थ्याने स्वतः द्यायचा आणि उर्वरित भाग बँकेकडून कर्ज मिळवून भागवता येतो.
कुक्कुट पालन योजनेचे फायदे
ही योजना बेरोजगारांना स्वयंरोजगाराची संधी देते. मुर्गी पालनाद्वारे अंडी आणि मांस विक्रीतून नियमित उत्पन्न मिळते. शेतकऱ्यांना शेतीसोबत जोडधंदा म्हणून कुक्कुट पालन योजना उपयुक्त आहे. यामुळे ग्रामीण भागातील आर्थिक विकासाला चालना मिळते आणि बेरोजगारी कमी होते. तसेच, सरकारकडून प्रशिक्षण आणि तांत्रिक सहाय्यामुळे नवउद्योजकांना व्यवसाय यशस्वीपणे चालवता येतो.
महाराष्ट्र कुक्कुट पालन कर्ज योजना 2025 ही बेरोजगार युवक, शेतकरी आणि ग्रामीण भागातील नागरिकांसाठी स्वयंरोजगाराची उत्तम संधी आहे. कमी भांडवलात आणि सरकारच्या आर्थिक सहाय्याने मुर्गी पालन व्यवसाय सुरू करून आर्थिक स्थैर्य मिळवता येते. इच्छुकांनी नजीकच्या पशुसंवर्धन विभाग, बँक किंवा https://dbt.mahapocra.gov.in या वेबसाइटवर संपर्क साधून अर्ज प्रक्रिया पूर्ण करावी. अधिक माहितीसाठी स्थानिक पशुसंवर्धन अधिकाऱ्यांशी संपर्क साधावा किंवा हेल्पलाइन क्रमांक 022-22153351 वर संपर्क करावा.
