मागील काही वर्षांपासून काही क्षेत्रात पाऊस खुप जास्त पडत आहे तर काही क्षेत्रात पाऊस पडतच नाही, शेतकऱ्याच्या शेतीमालाला कमी दर मिळत आहे आणि वाढत्या कर्जाच्या ओझ्यामुळे शेतकरी अडचणीत आला आहे. अनेक शेतकऱ्यांना बँकांचे हप्ते भरणे कठीण झाले आहे. हेच संकट ओळखून महाराष्ट्र शासनाने 2025 मध्ये शेतकरी कर्जमाफी योजना जाहीर केली आहे.
लहान आणि अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना कर्जमाफी योजनेमुळे 2 लाख रुपयांपर्यंतच्या कर्जाची माफी मिळणार आहे. योग्य शेतकऱ्यांपर्यंत मदत पोहोचावी म्हणून अर्ज प्रक्रिया पूर्णपणे ऑनलाइन ठेवली आहे. चला तर मग, शेतकरी कर्जमाफी योजनेची पात्रता, अर्जाची पद्धत, आवश्यक कागदपत्रे आणि महत्त्वाच्या तारखा सविस्तर जाणून घेऊया.
शेतकरी कर्जमाफी योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये
शेतकरी कर्जमाफी योजनेअंतर्गत शेतकऱ्यांना शेतीसाठी घेतलेल्या कर्जाच्या 2 लाख रुपयांपर्यंतच्या रकमेची माफी मिळेल. ही माफी फक्त शेतीशी संबंधित कर्जांसाठी लागू आहे, ज्यामध्ये पीक कर्ज, शेती उपकरणे खरेदी कर्ज आणि इतर शेतीसंबंधित कर्जांचा समावेश आहे. राष्ट्रीयकृत बँका, ग्रामीण बँका आणि सहकारी पतसंस्थांमधून घेतलेल्या कर्जांना ही योजना लागू आहे. विशेष म्हणजे, अर्ज करण्यासाठी कोणतेही पैसे घेतले जाणार नाही, ज्यामुळे शेतकरी कर्जमाफी योजना सर्व पात्र शेतकऱ्यांसाठी सोपी होईल.
शेतकरी कर्जमाफी योजनेमध्ये पारदर्शकता आणि कार्यक्षमता सुनिश्चित करण्यासाठी सरकारने डिजिटल पद्धतीचा अवलंब सुरू केला आहे. शेतकऱ्यांचे अर्ज आणि कर्जमाफी प्रक्रिया ऑनलाइन पोर्टलद्वारे पूर्ण केली जाईल, ज्यामुळे कागदपत्र पडताळणी आणि लाभार्थी निवड प्रक्रिया लवकर आणि अचूक होईल. तसेच शेतकरी कर्जमाफी योजनेच्या अंमलबजावणीसाठी एक स्वतंत्र समिती स्थापन करण्यात आली आहे, जी समिती प्रक्रियेचे निरीक्षण करेल आणि गैरप्रकारांना आळा घालेल.
शेतकरी कर्जमाफी योजनेसंबधी पात्रता निकष
कर्जमाफी योजनेचा लाभ घेण्यासाठी शेतकऱ्यांना काही सोप्या अटी पूर्ण कराव्या लागतात.
- अर्जदार हा महाराष्ट्राचा रहिवासी असावा आणि त्याच्याकडे वैध शेती जमिनीचे कागदपत्र असावे.
- केवळ लहान आणि अल्पभूधारक शेतकरी, ज्यांच्याकडे 5 हेक्टरपर्यंत जमीन आहे, ते शेतकरी कर्जमाफी योजनेचा लाभ घेऊ शकतात.
- शेतकऱ्याचे वार्षिक उत्पन्न 2.5 लाख रुपयांपेक्षा कमी असावे.
- आयकरदाते किंवा सरकारी नोकरीत असलेले शेतकरी या योजनेच्या लाभास पात्र ठरणार नाहीत.
- अर्जासोबत आधार कार्ड, बँक खाते आणि कर्जाशी संबंधित कागदपत्रे सादर करणे बंधनकारक आहे.
योजनेसाठी अर्ज कसा करायचा?
शेतकऱ्यांना कर्जमाफी योजनेचा लाभ मिळवण्यासाठी आता ऑनलाइन अर्ज करण्याची सुविधा उपलब्ध करून देण्यात आली आहे. तुम्हीही शेतकरी असाल आणि तुम्हालाही योजनेचा लाभ घ्यायचा आहे यासाठी अर्ज करण्याची पद्धत खुप सोपी आहे,यासाठी शासनाने www.tilakcollege.in/list-of-loan-waiver या संकेतस्थळावर अर्ज करण्याची प्रक्रिया सुरू केली आहे.
सुरुवातीला तुम्हाला आपला आधार क्रमांक, मोबाइल क्रमांक आणि ई-मेल आयडी वापरून नोंदणी करावी लागते. त्यानंतर अर्ज भरताना तुम्हाला आपली वैयक्तिक माहिती, शेतीसंबंधी तपशील तसेच कर्जाशी संबंधित माहिती – जसे की बँकेचे नाव, कर्जाची रक्कम आणि खाते क्रमांक – नमूद करावी लागते.सर्व माहिती बरोबर भरल्यानंतर अर्ज सादर करता येतो.
अर्ज भरल्यानंतर शेतकऱ्यांना एक युनिक रेफरन्स नंबर दिला जातो, ज्याच्या आधारे अर्जाची प्रगती ऑनलाइन तपासता येते.ऑनलाइन अर्ज करताना अडचण आल्यास शेतकऱ्यांसाठी स्थानिक तहसील कार्यालये आणि सहकारी बँकांमध्ये मदत कक्ष उपलब्ध करून देण्यात आले आहेत.
योजनेसंबधी काही महत्वाच्या तारखा
शेतकऱ्यांसाठी कर्जमाफी योजनेची अर्ज प्रक्रिया निश्चित वेळापत्रकानुसार राबवण्यात येणार आहे. अर्ज करण्याची सुरुवात 10 सप्टेंबर 2025 पासून होईल, तर अर्ज सादर करण्याची अंतिम तारीख 30 नोव्हेंबर 2025 आहे. अर्ज केल्यानंतरची कागदपत्र पडताळणी डिसेंबर 2025 मध्ये पार पाडली जाईल.
यानंतर पात्र शेतकऱ्यांची लाभार्थ्यांची अंतिम यादी जानेवारी 2026 मध्ये जाहीर केली जाईल. मंजूर झालेल्या शेतकऱ्यांच्या बँक खात्यात कर्जमाफीची रक्कम फेब्रुवारी 2026 पासून जमा केली जाणार आहे.महत्वाचे म्हणजे, या सर्व तारखांमध्ये बदल होऊ शकतात. त्यामुळे शेतकऱ्यांनी नियमितपणे अधिकृत संकेतस्थळ किंवा आपल्या स्थानिक तहसील कार्यालयात संपर्क साधून अद्ययावत माहिती घ्यावी.
स्थानिक सहकारी बँका, ग्रामीण बँका या अधिकृत स्रोतांवरून माहिती घ्यावी. उदाहरण सोलापूर येथील शेतकऱ्यांनी शेतकरी कर्जमाफी योजनेअंतर्गत अर्ज केला. त्यांनी 1.8 लाख रुपयांचे पीक कर्ज घेतले होते, जे थकले होते. ऑनलाइन पोर्टलवर अर्ज आणि कागदपत्रे सादर केल्यानंतर, पडताळणी झाल्यानंतर त्यांचे कर्ज पूर्णपणे माफ झाले. अशा प्रकारे, शेतकरी कर्जमाफी योजना शेतकऱ्यांना आर्थिक संकटातून बाहेर काढण्यास मदत करत आहे.
महाराष्ट्र शासनाची शेतकरी कर्जमाफी योजना 2025 ही केवळ शेतकऱ्यांच्या कर्जाचा ओझ कमी करण्यासाठी नसून, त्यांच्या आर्थिक स्थैर्याला मजबूत करण्यासाठी आणि शेती व्यवसायाला प्रोत्साहन देण्यासाठी घेतलेले एक महत्वाचे पाऊल आहे. शेतकरी कर्जमाफी योजनेमुळे शेतकऱ्यांना नवीन उमेदीने शेतीकाम करता येईल, उत्पादन खर्च भागवण्यासाठी कर्जाचा ताण कमी होईल आणि भविष्यातील हंगामासाठी आवश्यक गुंतवणूक करण्याचा आत्मविश्वास मिळेल.
कर्जमाफीमुळे अनेक शेतकऱ्यांच्या कुटुंबांना दिलासा मिळेल, कारण सततच्या कर्जाच्या ओझ्यामुळे निर्माण होणारी मानसिक आणि आर्थिक अडचण कमी होणार आहे. शासनाने यासाठी स्पष्ट वेळापत्रक जाहीर केले आहे, ज्यामुळे शेतकऱ्यांना नियोजन करून अर्ज करता येईल.म्हणूनच, पात्र शेतकऱ्यांनी वेळेत अर्ज करणे अत्यंत गरजेचे आहे. नियोजित मुदतीत अर्ज न केल्यास शेतकऱ्यांना योजनेचा लाभ मिळू शकणार नाही.
