अहिल्यानगर: केंद्र सरकारच्या प्रधानमंत्री पीक विमा योजने (PMFBY) अंतर्गत खरीप हंगामासाठी शेतकऱ्यांना आपल्या पिकांचा विमा काढण्याची संधी आहे. ही योजना शेतकऱ्यांना नैसर्गिक आपत्ती, कीड किंवा रोगांमुळे होणाऱ्या नुकसानीपासून आर्थिक संरक्षण प्रदान करते. विशेषतः खरीप हंगामातील पिकांचे नुकसान झाल्यास शेतकऱ्यांना विम्याच्या माध्यमातून नुकसानभरपाई मिळते. पिक विमा योजना प्रामुख्याने शेतीवर अवलंबून असणाऱ्या शेतकऱ्यांसाठी आहे, ज्यामध्ये कर्जदार आणि गैर-कर्जदार शेतकरी दोघांचाही समावेश आहे.
पीक विमा योजनेची प्रमुख वैशिष्ट्ये
प्रधानमंत्री पीकविमा योजना (PMFBY) ही शेतकऱ्यांना कमी प्रीमियमवर विमा संरक्षण देणारी केंद्र सरकारची प्रमुख योजना आहे. पीक विमा योजनेअंतर्गत खरीप हंगामातील पिकांसाठी 2% प्रीमियम, रब्बी हंगामासाठी 1.5% प्रीमियम आणि व्यावसायिक किंवा बागायती पिकांसाठी 5% प्रीमियम आकारला जातो. उर्वरित प्रीमियम रक्कम केंद्र आणि राज्य सरकारद्वारे अनुदान स्वरूपात दिली जाते. यामुळे शेतकऱ्यांवरील आर्थिक भार कमी होतो.
पीक विमा योजना ही नैसर्गिक आपत्ती (जसे की दुष्काळ, पूर, गारपीट), कीटकांचा प्रादुर्भाव आणि रोगांमुळे होणाऱ्या नुकसानीपासून संरक्षण देते. याशिवाय, काही प्रकरणांमध्ये पेरणी आधी आणि सोंगणीनंतर नुकसानीसाठीही विमा संरक्षण मिळते.योजनेचा आणखी एक महत्त्वाचा भाग म्हणजे तंत्रज्ञानाचा वापर. ड्रोन, सॅटेलाइट इमेजिंग आणि मोबाईल अॅप्सद्वारे नुकसानीचे मूल्यांकन केले जाते, ज्यामुळे प्रक्रिया जलद आणि पारदर्शक होते. शेतकऱ्यांना नुकसानभरपाई जलद मिळावी यासाठी सरकारने विमा कंपन्यांना कालबद्ध पद्धतीने काम करण्याचे निर्देश दिले आहेत. उदाहरणार्थ, जर एखाद्या शेतकऱ्याच्या कापसाच्या पिकाचे पूरामुळे नुकसान झाले, तर तो विमा कंपनीकडे अर्ज करू शकतो आणि मूल्यांकनानंतर त्याला नुकसानभरपाई मिळू शकते.
पीक विमा योजनेसाठी पात्रता व अटी
पीक विमा योजना सर्व शेतकऱ्यांसाठी खुली आहे, ज्यामध्ये स्वतःच्या जमिनीवर शेती करणारे शेतकरी, भाडेकरू शेतकरी आणि सामायिक शेती करणारे शेतकरी यांचा समावेश आहे. कर्जदार शेतकऱ्यांसाठी ही योजना बंधनकारक आहे, तर गैर-कर्जदार शेतकऱ्यांसाठी ती ऐच्छिक आहे. पात्र होण्यासाठी शेतकऱ्यांकडे आधार कार्ड, बँक खाते तपशील, जमिनीचे दस्तऐवज (जसे की 7/12 उतारा), आणि पेरणी केलेल्या पिकाची माहिती असणे आवश्यक आहे. याशिवाय, शेतकऱ्यांनी अधिसूचित पिकांसाठीच अर्ज करणे अपेक्षित आहे. उदाहरणार्थ, अहिल्यानगर जिल्ह्यात कापूस, सोयाबीन आणि मका ही प्रमुख अधिसूचित पिके आहेत.
पीक विमा योजनेचा अर्ज कसा करायचा?
तुम्ही तुमचं पीक वाया गेलं तर काय करता? बँकेत धावपळ करता? की नशिबावर सोडता? आता वेळ आली आहे पीकविमा घेण्याची…”तुम्हाला पीकविमा योजनेचा अर्ज करण्यासाठी ऑनलाइन आणि ऑफलाइन दोन्ही पर्याय उपलब्ध आहेत. ऑनलाइन अर्जासाठी शेतकरी www.pmfby.gov.in या अधिकृत संकेतस्थळाला भेट देऊ शकतात किंवा ‘Crop Insurance’ मोबाईल अॅपचा वापर करू शकतात. अर्ज करताना शेतकऱ्यांना त्यांचे आधार क्रमांक, बँक खाते तपशील, आणि पिकांचे तपशील (पिकाचे नाव, लागवड क्षेत्र, पेरणीची तारीख) द्यावे लागतात. याशिवाय, शेतकरी स्थानिक बँक शाखा, सामान्य सेवा केंद्र (CSC), किंवा विमा कंपनीच्या प्रतिनिधींकडे ऑफलाइन अर्ज करू शकतात.
ऑनलाइन अर्ज करण्यासाठी शेतकऱ्यांना प्रथम नोंदणी करावी लागते, त्यानंतर पिकांचा हंगाम निवडावा लागतो आणि विमा पॉलिसी तयार करावी लागते. अर्जादरम्यान शेतकरी प्रीमियमची रक्कम ऑनलाइन कॅल्क्युलेटरद्वारे तपासू शकतात. नुकसान झाल्यास, शेतकऱ्यांना नुकसानीची माहिती अर्जासह आणि नुकसानीच्या छायाचित्रांसह विमा कंपनीकडे सादर करावी लागते. उदाहरणार्थ, जर एखाद्या शेतकऱ्याने 2 हेक्टरवर सोयाबीनची पेरणी केली आणि त्याचे नुकसान झाले, तर तो अॅपद्वारे नुकसानीची नोंद करू शकतो.
अहिल्यानगर जिल्ह्यात खरीप हंगाम 2025 साठी पीकविमा योजनेची अर्ज करण्याची अंतिम मुदत आता 30 ऑगस्ट 2025 पर्यंत वाढवण्यात आली आहे. यापूर्वी ही मुदत 31 जुलै 2025 होती, परंतु शेतकऱ्यांच्या मागणीमुळे आणि राज्य सरकारच्या विनंतीवरून केंद्र सरकारने ही मुदतवाढ केली आहे. कर्जदार शेतकऱ्यांना 30 ऑगस्टपर्यंत, तर गैर-कर्जदार शेतकऱ्यांना 14 ऑगस्ट 2025 पर्यंत अर्ज करता येईल. यंदा अहिल्यानगर जिल्ह्यात 1 लाख 57 हजार शेतकऱ्यांनी 1 लाख 68 हजार 446 हेक्टर क्षेत्रासाठी 3 लाख 14 हजार 174 अर्ज दाखल केले आहेत, अशी माहिती जिल्हा प्रशासनाने दिली आहे.
शेतकऱ्यांसाठी अधिक माहिती www.pmfby.gov.in या संकेतस्थळावर उपलब्ध आहे. याशिवाय, शेतकरी स्थानिक कृषी विभाग कार्यालय, बँक शाखा किंवा सामान्य सेवा केंद्रांमार्फत माहिती मिळवू शकतात. विमा कंपन्यांनी शेतकऱ्यांना मदत करण्यासाठी टोल-फ्री क्रमांक आणि हेल्पलाइन सुविधा उपलब्ध केल्या आहेत. उदाहरणार्थ, अहिल्यानगर जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांना कृषी विभागाच्या स्थानिक कार्यालयातून योजनेच्या पात्र पिकांची यादी आणि अर्ज प्रक्रियेची माहिती मिळू शकते. शेतकऱ्यांनी अर्ज करताना फक्त अधिकृत संकेतस्थळ किंवा अधिकृत केंद्रांचा वापर करावा, जेणेकरून फसवणुकीपासून संरक्षण मिळेल.
दुष्काळ, पूर, गारपीट… या नैसर्गिक आपत्ती शेतकऱ्याच्या पाठीमागे लागल्यात. अशा वेळी सरकारची पीक विमा योजना तुमच्या सोबतीला उभी आहे…प्रधानमंत्री पीकविमा योजना शेतकऱ्यांना नैसर्गिक आपत्तींपासून आर्थिक संरक्षण प्रदान करते आणि त्यांच्या शेतीला सुरक्षित करते. अहिल्यानगर जिल्ह्यातील शेतकऱ्यांनी 30 ऑगस्ट 2025 पर्यंत अर्ज करून या योजनेचा लाभ घ्यावा.शेतीचं भविष्य कोण ठरवतं? निसर्ग आणि नियोजन! निसर्गावर आपला हक्क नाही, पण नियोजन आपल्याच हातात आहे. प्रधानमंत्री पीक विमा योजना म्हणजे तुमच्या मेहनतीला आर्थिक कवच. वेळ न घालवता, आजच अर्ज करा!” अर्ज करण्यासाठी शेतकरी www.pmfby.gov.in या संकेतस्थळाला भेट देऊ शकतात किंवा स्थानिक कृषी विभाग कार्यालय, बँक शाखा किंवा सामान्य सेवा केंद्रांशी संपर्क साधू शकतात.
