मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना म्हणजे काय?
महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी एक क्रांतिकारी पाऊल उचलले आहे.महाराष्ट्र सरकारने जुलै २०२४ मध्ये मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना सुरू केली आहे, जी एक यशस्वी आणि महत्त्वाकांक्षी योजना ठरली आहे. या योजनेचा मूळ उद्देश महिलांना आर्थिकदृष्ट्या स्वावलंबी बनवणे, त्यांच्या आरोग्य आणि पोषणाची काळजी घेणे, आणि कुटुंबातील त्यांची निर्णायक भूमिका अधिक मजबूत करणे हा आहे. ही योजना केवळ आर्थिक मदतच पुरवत नाही, तर सामाजिक समानता आणि लिंगभेद दूर करण्याच्या दिशेनेही एक महत्त्वाचे पाऊल आहे.
माझी लाडकी बहीण योजनेचे वैशिष्ट्ये:
माझी लाडकी बहिण योजनेअंतर्गत, २१ ते ६५ वयोगटातील पात्र असलेल्या महिलांना दर महिन्याला १,५०० रुपये थेट त्यांच्या बँक खात्यात जमा केले जातात. डिसेंबर २०२४ मध्ये ही रक्कम २,५०० रुपयांपर्यंत वाढवण्यात आली, ज्यामुळे महिलांचे आर्थिक स्थैर्य अधिक दृढ झाले. विशेष म्हणजे, ही रक्कम थेट बँक हस्तांतरणाद्वारे (DBT) प्रदान केली जाते, ज्यामुळे पारदर्शकता आणि कार्यक्षमता सुनिश्चित होते.
माझी लाडकी बहिण योजनेचा लाभ घेण्यासाठी अर्जदारांना खालील निकष पूर्ण करणे आवश्यक आहे:
अर्जदार महाराष्ट्राचा कायमस्वरूपी रहिवासी असणे. अर्जदाराचे वय २१ ते ६५ वर्षे वयोगटातील महिला असाव्या. कुटुंबाचे वार्षिक उत्पन्न २.५ लाख रुपयांपेक्षा जास्त नसावे. विवाहित, विधवा, घटस्फोटीत, परित्यक्ता किंवा एका कुटुंबातील एक अविवाहित महिला असेल तरी पात्र. बँक खाते आधार-लिंक असणे आवश्यक आहे.
माझी लाडकी बहिण योजनेने लाखो महिलांना आर्थिक स्वातंत्र्याचा मार्ग दाखवला आहे, ज्यामुळे महिला स्वतःच्या गरजा पूर्ण करण्याबरोबरच कुटुंबाच्या कल्याणासाठीही योगदान देत आहे.
माझी लाडकी बहिण योजनेचा अर्ज कसा करावा?
माझी लाडकी बहीण योजनेसाठी अर्ज प्रक्रिया अत्यंत सोपी ठेवण्यात आली आहे, ज्यामुळे ग्रामीण आणि शहरी भागातील महिलांना सहजपणे अर्ज करता येईल.
माझी लाडकी बहिण योजनेचा ऑनलाइन अर्ज कसा करावा?
माझी लाडकी बहिण योजनेचा ऑफलाईन अर्ज कसा करावा?
ऑफलाइन अर्जासाठी, अर्जदार अंगणवाडी केंद्र, ग्रामपंचायत, सेटू सुविधा केंद्र, किंवा आपले सरकार सेवा केंद्र येथे संपर्क साधू शकतात. पिवळ्या किंवा केशरी रेशन कार्डधारकांना उत्पन्नाचा दाखला सादर करण्याची आवश्यकता नाही, तर नवविवाहित महिलांना त्यांचे विवाह प्रमाणपत्र वापरता येते, जर त्यांचे रेशन कार्ड अद्ययावत नसेल.
माझी लाडकी बहिण योजनेने २.५२ कोटींहून अधिक महिलांना लाभ मिळवून दिला आहे, विशेषतः ग्रामीण भागातील आर्थिकदृष्ट्या दुर्बल महिलांना. फेब्रुवारी आणि मार्च २०२५ साठी ३,००० रुपये (दोन हप्त्यांचे) ७ मार्च २०२५ पर्यंत लाभार्थ्यांच्या खात्यात जमा करण्याचे आश्वासन सरकारने दिले आहे. ही रक्कम विशेषतः आंतरराष्ट्रीय महिला दिनाच्या दिवशी देण्यात आली आहे, ज्यामुळे योजनेचे सामाजिक महत्त्व अधोरेखित झाले.
मात्र, माझी लाडकी बहिण योजनेला काही आव्हानांचाही सामना करावा लागत आहे. उदाहरणार्थ, राज्याच्या तिजोरीवर येणारा आर्थिक बोजा कमी करण्यासाठी सरकारने अनुसूचित जातींसाठी राखीव निधी (४१० कोटी रुपये) आणि इतर विभागांचा निधी माझी लाडकी बहिण योजनेकडे वळवला आहे. यामुळे काही विभागांमध्ये नाराजी आणि राजकीय वाद निर्माण झाले आहेत. तसेच, ठाणे हॉटेल असोसिएशनने करवाढीच्या विरोधात एकदिवसीय बंद पुकारला होता, कारण सरकारने योजनेचा खर्च भागवण्यासाठी हॉटेल मालकांवर अतिरिक्त कर लादले होते.
महायुती सरकारने विधानसभा निवडणुकीदरम्यान योजनेची रक्कम २,१०० रुपयांपर्यंत वाढवण्याचे आश्वासन दिले होते, जे अजून तरी पूर्ण झालेले नाही. तरीसुध्दा, या दिशेने प्रयत्न सुरू असल्याचे संकेत आहेत. योजनेच्या लाभार्थ्यांची पुनर्पडताळणी करण्याचे कामही सुरू आहे, ज्यामुळे अंदाजे ९ लाख महिलांना योजनेच्या निकषांनुसार पुन्हा तपासले जाणार आहे.
मुख्यमंत्री माझी लाडकी बहीण योजना ही महाराष्ट्रातील महिलांच्या सक्षमीकरणासाठी एक मैलाचा दगड ठरली आहे. ती केवळ आर्थिक सहाय्यच पुरवत नाही, तर महिलांना स्वतःच्या पायावर उभे राहण्याची संधी आणि आत्मविश्वास देते. योजनेची अंमलबजावणी सुलभ आणि सर्वसमावेशक आहे, परंतु आर्थिक आव्हाने आणि राजकीय वाद यामुळे सरकारला काही अडचणींचा सामना करावा लागत आहे. तरीही, या योजनेचा व्यापक प्रभाव आणि महिलांच्या जीवनात आणलेला सकारात्मक बदल यामुळे माझी लाडकी बहिण योजना एक यशस्वी आणि प्रेरणादायी उपक्रम ठरली आहे.या योजनेने महाराष्ट्रातील लाखो महिलांना नव्या संधींचे द्वार उघडले आहे, आणि भविष्यात ती आणखी प्रभावी ठरेल, असा विश्वास आहे.
